Beiaardnieuws nr. 32 (Juni 2017)
| BEIAARDNIEUWS | ||||||
 |
||||||
VoorwoordWaar is het mis gegaan?Tegenwoordig luid ik tot besluit van elke kaasmarkt de 'poortklok', een kloeke, sonoor klinkende, vierhonderd jaar oude klok aan een rechte luidas in de Alkmaarse Waagtoren. Commentaar van een collega-ambtenaar: 'O, ik dacht dat er een begrafenis was'. Terwijl het toch echt feestelijk bedoeld was. Het gelui(d) van klokken wordt eerder geassocieerd met serieuze zwaarmoedigheid dan met opgewekte uitbundigheid. Waar is het mis gegaan? Er waren tijden dat er vrijwel voortdurend geluid van carillon- en luidklokken was in de stad. Was het niet om de tijd aan te geven, dan begon er wel ergens een werkdag of een kerkdienst of werd de beiaard bespeeld omdat er een hoge gast arriveerde. Juist als er géén klokken klonken was het een droevige tijd. Misschien is er nu wel te wéinig gelui van klokken te horen en dan ook nog bij de verkeerde gelegenheden. Het enigszins campanofiele leven van beiaardiers en al die liefhebbers zou een stuk eenvoudiger zijn indien de vanzelfsprekende associatie tussen klokken en vrolijkheid hersteld zou kunnen worden. Het zomerseizoen biedt de gelegenheid en nodigt ertoe uit. En tussen al die vrolijkheid: Christiaan Winter In Memoriam Joke Brandsma
Joke werd in 1959 in Heerenveen geboren en startte haar muziekopleiding met orgellessen van Anco Ezinga. Ze studeerde orgel aan het Conservatorium in Arnhem en maakte daar door de lessen van Gert Oldenbeuving ook kennis met de beiaard. Later studeerde ze aan de Nederlandse Beiaardschool in Amersfoort bij Arie Abbenes en Bernard Winsemius. In Utrecht volgde ze lessen koordirectie en koormuziek. Als componist werkte zij mee aan het Orgelboek bij de 491 Gezangen, aan de bundels Zingend Geloven en aan het nieuwe Liedboek. Zelf schreef ze onder meer “Miserere mihi” (1979) en “Lutum fecit” (1985), twee motetten op gregoriaanse thema's voor 5-stemmig koor a capella. In 2011 volgden “Lorc'amor” en “Mystiek Lichaam”, eveneens voor koor a capella. Muziek en tekst zijn van haar hand in de composities “Van de dolfijn en de forel” voor koor en “Kalm is de nacht” voor koor en fluit. In opdracht van de NOS herbewerkte zij arrangementen van Johannes en Frederik Berghuis. Deze Delftse beiaardiers hebben in de achttiende eeuw veel muziek voor beiaard bewerkt, waaronder ouvertures, volksliedjes, dansen en marsen. Dit zogenaamde Berghuis-repertoire bevindt zich in het Delfts gemeente-archief. Voor beiaard schreef Joke in 1995 de “Twente-suite” waarin zij heel vindingrijk en met oog voor detail allerlei karakteristieken van de vijf Twentse beiaardsteden verwerkte. Haar eerdere compositie voor beiaard “The rhythm of mother Earth” (1988) vindt haar oorsprong in de melodie “Zo lang er mensen zijn op aarde” van Tera de Marez Oyens. Joke droeg het werk op aan haar partner Joke Nachenius, die in 2006 overleed. Joke Brandsma werd naast haar begraven. Foto: Marina Popova Zomeravondconcerten 2017 in Amersfoort
De concerten voor deze zomer: 5 juli - Henk Verhoef Meer informatie over de programma's volgt. Raadpleeg onze website of volg ons op Twitter. Voor meer zomerconcerten in andere steden in Nederland, zie de concertagenda van de Nederlandse Klokkenspel-Vereniging (kijk bij concerten). Jacob van Eyck Oeuvreprijs voor Luc Rombouts
Als motivatie schreef de jury dat hem de prijs werd toegekend “voor de bijzonder onderscheidende wijze waarop hij als beiaardier in geschreven en gesproken woord, in composities en beiaardspel heeft bijgedragen aan de bloei van de beiaardcultuur in België, Nederland en daarbuiten”. De jury dacht daarbij met name aan zijn dissertatie “De oorsprong van de beiaard” waarmee Rombouts vorig jaar aan de Universiteit van Utrecht cum laude promoveerde. De prijs draagt de naam de blinde musicus en componist jonkheer Jacob van Eyck (1590-1657). Hij werd in 1625 benoemd tot beiaardier van de Domtoren en bespeelde later meer beiaarden. Het was Van Eyck die ontdekte welke boventonen een klok heeft en hoe die door het profiel van een klok konden worden beïnvloed. De Jacob van Eyck prijs wordt iedere drie jaar uitgereikt. In 2017 werden maar liefst elf kandidaten voorgedragen. In 2014 waren dat er zes en in 2011 zeven. De jury stelde voor om dit jaar niet alleen de reguliere Jacob van Eyck prijs toe te kennen, maar ook een Jacob van Eyck Oeuvreprijs. Het Utrechtse Klokkenluiders Gilde was het van harte met dit voorstel eens. Beide prijzen bestaan uit een erepenning en een bedrag van € 2.000. De klassieke Jacob van Eyckprijs is toegekend aan de initiatiefnemers en uitvoerders van het zeer geslaagde restauratieproject van het 17de-eeuwse Van Call-uurwerk in de Utrechtse Jacobikerk. Foto: Prijswinnaars Luc Rombouts (r) en voorzitter UKG Theo Poort (l) Examen Amersfoort
Bob van der Linde (geb. 1995) begon na enige jaren pianoles op 13-jarige leeftijd met orgellessen in Zwolle bij Roy Kroezen. Thans studeert hij aan HKU Utrechts Conservatorium nog orgel en kerkmuziek bij Reitze Smits en Mark Lippe. In 2015 won hij tijdens het Internationaal Beiaardconcours te Goes in de categorie ongediplomeerden de eerste prijs. Tijdens een concours in Breda behaalde hij de tweede prijs. Sinds 2010 is Bob organist van de Anglican Church in Zwolle. In januari 2015 werd hij benoemd tot organist van de Marcuskerk in Utrecht. Daarnaast is hij dirigent van het gemengde koor in de R.K. kerk in Maarssen. Foto: Charella Hulsbosch Eindexamens MechelenMECHELEN (B) - Piet Hamelink (Nederland) en Jakob De Vreese (België) zijn dit jaar de kandidaten voor het eindexamen aan de Koninklijke Beiaardschool ‘Jef Denijn’ in Mechelen. Het examen bestaat uit de presentatie van een eindwerk (14 juni, 18.00 uur) en een bespeling van de beiaard van de Sint-Romboutstoren (17 juni, 14.00 uur). Het onderwerp van het eindwerk van Piet Hamelink is “Zingend brons in Zeeuws-Vlaanderen”. Jacob de Vreese heeft zich bezig gehouden met “Salvator, een online database voor beiaardiers”. Jakob De Vreese (geb. 1988) maakte al op jonge leeftijd kennis met de piano en later orgel en beiaard. Hij won in 2013 het Internationaal Concours voor Beiaardiers in Sint-Amand-Les-Eaux. Een jaar later was hij laureaat bij de Fabiolawedstrijd in 2014 en in 2015 won hij in Goes een 2de prijs. Hij is inmiddels stadsbeiaardier van Geraardsbergen en hulpbeiaardier van Gent. Samen met Rachel Perfecto vormt hij het ‘Sonata Duo’, een duo dat geen enkele muzikale uitdaging uit de weg gaat.
Beiaard ook bij jongeren in de lift
Volgens de Gazet van Antwerpen trok de beiaarddag heel wat volk naar de school. Het publiek werd door directeur Koen Cosaert ontvangen en kreeg een korte rondleiding. Wie dat wilde mocht zelf ook even “tokkelen” op een studieklavier. De beiaardschool heeft veel aandacht voor de jeugd en heeft een eigen methode voor kinderen uitgewerkt. Men laat zelfs een nieuw klavier maken met iets kleinere afmetingen, zodat kinderen er gemakkelijker op kunnen spelen. De jeugd vindt het fantastisch om klokken over de stad te laten klinken. De beiaardschool heeft in het huidige schooljaar 62 studenten waarvan een tiental jonger dan 15 jaar. Daar is men in Mechelen uiteraard zeer tevreden mee. De schepen van Cultuur bevestigt dat ook: “Onze Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn zorgt er mee voor dat beiaardcultuur één van de uithangborden van de stad Mechelen is”! De Italiaanse Klokkengieterij Allanconi
Website: http://allanconi.it Jeffrey Bossin Nieuwe beiaard voor Puurs
De grootste klok weegt ongeveer 400 kg en werd geschonken door brouwerij Duvel Moortgat uit Puurs. De gemeente gaf de op een na grootste klok cadeau. De rest van de klokken is door de burgerij geschonken: iedere klok heeft een peter en een meter. Begin april arriveerden de klokken op het plein voor de kerk. De grootste twee met paard en kar en begeleid door een heraut, een ridder te paard en een klaroenist. Ter plaatse werden alle 50 klokken op een rood tapijt tentoongesteld en door een priester gewijd. De feestelijke inhuldiging op 20 mei werd door naar schatting 1500 burgers bijgewoond. Daarbij klonk ook voor de eerste keer het speciaal gecomponeerde Puurse beiaardlied. Tevens was het Duvellied, een bewerking van het nummer ‘Icon’ van artiest Daan op het Kerkplein te horen. Op een groot scherm kon het publiek alles volgen. Met een lichtspektakel en theater in de lucht, begeleid door de beiaard, werd het een unieke gebeurtenis!
Compositiewedstrijd Iowa 2017
Het in te zenden stuk moet een danscompositie zijn, geschikt voor een 4-octaafs beiaard (tenor C to C4), met twee-octaafs pedalen. De compositie mag een een solo, een quatre-mains voor één beiaard of een werk voor beiaard met één of meerdere andere instrumenten zijn. Het stuk moet 4 tot 7 minuten duren. Inzendingen mogen niet later dan 15 augustus worden verstuurd. Transcripties of arrangementen worden niet geaccepteerd. De jury bestaat uit: Luc Rombouts, Jeffrey Prater en Tin-Shi Tam. Zij behouden zich het recht voor om de prijs niet uit te reiken als de ingediende stukken niet het vereiste niveau hebben. Over het oordeel van de jury is geen discussie mogelijk. Meer informatie en wijze van inzenden is te vinden op: http://www.music.iastate.edu/carillon of neem contact op met: the University Carillonneur at Iowa State University, Department of Music & Theatre, 149 Music Hall, 2427 Union Drive, Ames, IA 50011; Phone: +1(515) 294-2911; E-mail: tstam@iastate.edu Ingebruikname gerestaureerde beiaard van Boxtel
De restauratiewerkzaamheden zijn uitgevoerd door Toine Daelmans uit Helmond met Arie Abbenes als adviseur. Om kosten te besparen heeft ook zeker een dozijn vrijwilligers veelvuldig de handen uit de mouwen gestoken. Bovendien hebben leerlingen van het Baanderherencollege, de school waar Jan Jaspers docent Engels was, meegeholpen met allerlei klussen. Zo is een groot aantal inwoners van Boxtel bij de restauratie van de beiaard betrokken. Het benodigde geld, bijna 100.000 euro, is met inzamelingsacties en met behulp van donaties van fondsen en instellingen bijeengebracht. Aan het promconcert “Toeters en Bellen” op 10 juni wordt meegewerkt door de Boxtelse Gildenbondsharmonie. Samen met gastbeiaardier Rosemarie Seuntiëns brengen zij onder andere “Ouverture 1812” van Tsjaikovski en “Conga del fuego” van Arturo Marquez. Daarnaast zullen de 48 klokken ook worden bespeeld door Tommy van Doorn en Arie Abbenes. Het spel van de beiaardiers zal via een groot scherm voor het publiek zichtbaar zijn. Foto Yvon: Sander van Kasteren Op bezoek in Novosibirk in Siberië
Alexey Talashkin leidde me rond in het kleine klokkenmuseum naast de kerk van Aartsengel Michaël. Hij speelde op de 16-klokken zvon naast de kerk en liet de klokkenluiders-school zien met prenten en tekeningen, een bibliotheekje en een kleine oefen-zvon met surrogaat-klokken. Klokkenluider Andrey Beresovsky toonde ons de zvons in de Hemelvaartkathedraal en in de kerk van Maria ten Hemelopneming. Bij een bezoek aan de kathedraal van Alexander Nevsky werd de zvon bespeeld door Dmitry Indinok. Ik bewaar veel prachtige herinneringen aan dit interessante bezoek. Jeffrey Bossin Foto: Alexey Talashkin bespeelt de zvon van de kerk van Aartsengel Michaël Volgende BeiaardnieuwsDe volgende Beiaardnieuws verschijnt half augustus. Kopij (max. 250 woorden) voor deze uitgave graag vóór 3 augustus inleveren bij redactie@beiaardcentrum.com. De redactie behoudt zich het recht voor berichten in te korten of redactioneel aan te passen en doet dat altijd op gewetensvolle wijze. |
||||||
 |
||||||
|
Redactie: Hylke Banning, Gerda Peters en Christiaan Winter Twitter: @beiaardcentrum |
||||||
| Incomplete nieuwsbrief? Bekijk dan online English newsletter? Modify your subscription Afmelden voor nieuwsbrief? Uitschrijven |
ARNHEM – Op 20 april 2017 overleed Joke Brandsma, stadsbeiaardier van Enschede sinds 1991 en van Arnhem sinds 2016. Behalve beiaardier was zij ook dirigent van het Velps Kleinkoor en van de cantorijen van de Diaconessenkerk in Arnhem en de Dorpskerk in Rozendaal. De rouwkaart vermeldde: “muziek is mijn leven; mijn leven is muziek”.
Zoals elk jaar organiseren Beiaardcentrum Nederland en HKU Nederlandse Beiaardschool een zestal zomeravondconcerten op de beiaarden van de Onze-Lieve-Vrouwetoren. Deze concerten vinden plaats op de woensdagavonden van 20.00 tot 21.00 uur. Tien minuten vóór aanvang worden de concerten feestelijk ingeluid op het zevengelui door het Amersfoorts Klokkenluidersgilde.
UTRECHT – Op vrijdag 2 juni heeft het Utrechts Klokkenluiders Gilde de Jacob van Eyck Oeuvreprijs 2017 toegekend aan Dr. Luc Rombouts, beiaardier van de stad Tienen en de Universiteit van Leuven, en bestuurslid van Museum Klok & Peel in Asten.
AMERSFOORT - Op dinsdag 27 juni om 13.30 uur geeft Bob van der Linde, student aan HKU Nederlandse Beiaardschool, een concert op de Eijsbouts-beiaard van de Amersfoortse Onze-Lieve-Vrouwetoren. Dit in het kader van zijn Bachelor-examen. Zijn spel zal worden beoordeeld door beiaarddocenten en een afvaardiging van HKU Utrechts Conservatorium.
MECHELEN - Op zaterdag 29 april 2017 organiseerde de Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn, in samenwerking met de Koninklijke Vereniging voor Toren & Beiaard, de jaarlijkse beiaarddag. In de ochtend was iedereen welkom in het statige pand aan de Bruul om kennis komen maken met de school. Malgosia Fiebig, stadsbeiaardier van Utrecht en Nijmegen, gaf een masterclass. 's Middags verzorgden studenten een concert op de Sint-Romboutstoren. Daarna was er in het Cultuurcentrum nog een concert met de nieuwe kamerbeiaard, een handbellenkoor en instrumentale ensembles.
Eind januari 2017 bracht ik een bezoek aan de klokkengieterij Allanconi ten oosten van Milaan. Directeur Emanuele giet volgens traditionele methodes. Er wordt een museum ingericht met als doel bezoekers de geschiedenis van het klokkengieten in Crema te laten zien en ook om uitleg te geven over het klokkengieten zelf. De gieterij kan tot 30 ton vloeibaar brons maken met behulp van drie ovens tegelijkertijd. Omdat bij Allanconi natuurlijke materialen worden gebruikt: klokkenbrons, klei, dierlijk vet, water, bijenwas, hennep, paardenhaar, melk, hout, as en lichte profielen - een C1 klok weegt 1.650 kilo - kosten zijn klokken maar de helft van die van anderen Europese gieterijen. 
Hij giet wel 90% van de Italiaanse klokken en maakte in 2016 een productie van 281 klokken met een totaal gewicht van 32 ton. Ook is hij begonnen met het gieten van grote-terts-klokken en de klok die die hij mij liet horen had de karakteristieke resonantie en de plezierige klank van een goed gestemde kleine-terts-klok. Allanconi is bezig om de stemming van zijn klokken verder te perfectioneren en gaat dit jaar een 4-octaafs reizende beiaard bouwen om dit nieuwe product aan mogelijke kopers te laten zien.
PUURS – Zaterdag 20 mei 2017 mag met recht een historische dag worden genoemd voor Puurs. Op die dag kreeg de toren van de Sint-Pieterskerk een spiksplinternieuwe beiaard van 50 klokken, gegoten door Koninklijke Eijsbouts uit Asten. Bij de bouw van deze baroktoren aan het einde van de zeventiende eeuw was al rekening gehouden met de komst van een klokkenspel. Maar de betreffende (tweede) achthoekige klokkenkamer boven in de toren bleef bijna 340 jaar leeg. Tot voor kort hingen in de toren slechts drie luidklokken.
Directe aanleiding om nu eindelijk eens door te pakken was de viering van het feit dat het dit jaar alweer 725 jaar geleden is dat Puurs de “keure” kreeg van de Hertog van Brabant.
Bijzonder waren ook de gelukwensen van beiaardiers in diverse landen die door middel van opgestuurde filmpjes werden overgebracht. Zo waren er zelfs felicitaties uit New York en Toronto. Daags na de ingebruikname volgde reeds een eerste concert door diverse beiaardiers uit de regio. Tom Van Peer wordt de vaste bespeler van dit nieuwe instrument en het zal iedere eerste en derde donderdag van de maand tijdens de markt te horen zijn.
AMES - de afdeling Muziek en Theater van Iowa State University heeft het genoegen mee te delen dat ze een beiaardcompositiewedstrijd voor 2017 heeft uitgeschreven. Deze heeft als doel om jonge componisten tot 35 jaar een originele beiaardcompositie te laten schrijven. De winnaar ontvangt $500 en het stuk zal tijdens het ISU C-HOP Festival 2017 worden uitgevoerd.
BOXTEL – Op 10 juni 2017 om 20.00 uur wordt de gerestaureerde beiaard van de St.-Petrusbasiliek in Boxtel opnieuw in gebruik genomen. Bijna vijf jaar geleden werd de toren door de bliksem getroffen. Daarbij raakte het uurwerk beschadigd en smolt de elektronica van het automatisch spel.
Tijdens de restauratie is op het kleinste klokje van 9 kg de naam ‘Jan Jaspers’ geschilderd. Zijn dochter Yvon Jaspers, presentatrice van diverse televisie-programma’s, heeft persoonlijk het klokje naar boven gebracht en in de klokkenstoel gemonteerd. Het gezin Jaspers woonde lange tijd nagenoeg onder de Boxtelse toren. Yvon is dus vlakbij de basiliek opgegroeid. Helaas overleed haar vader begin 2016. Hij was zelf een enthousiaste torengids en kenner van de historie van de monumentale kerk.
In oktober 2016 werd ik door het conservatorium van Novosibirsk uitgenodigd om een lezing over de beiaard te geven. Mijn gastheer was de campanoloog en componist Sergey Tossin, die als professor aan dit conservatorium is verbonden. Hij schreef diverse boeken over Russische klokken en componeerde twee beiaardstukken gebaseerd op het Russische klokkenluiden. Het doel van mijn lezing was om aan de compositiestudenten de beiaard als instrument uit te leggen: hoe het werkt, de rol in het akoestische omgeving van een Europese stad en de Amerikaanse opvatting van de beiaard als concertinstrument.
